โรคช็อกโกแลตซีสต์ (Chocolate Cyst) หรือเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ คือถุงน้ำของรังไข่ชนิดหนึ่ง ซึ่งลักษณะของถุงน้ำชนิดนี้ ภายในจะมีของเหลวที่คล้ายกับช็อกโกแลตเหลว แต่แท้ที่จริงแล้วสิ่งนี้ก็คือเซลล์เยื่อบุโพรงมดลูก เมื่อเซลล์ไปเกาะที่รังไข่ก็จะก่อตัวเป็นถุงน้ำซึ่งเป็นที่สะสมของเซลล์ รวมถึงเลือดประจำเดือนที่มีการสะสมอยู่นานจนกลายเป็นเลือดเก่าที่มีความเข้มข้น จึงมีลักษณะเหมือนน้ำช็อกโกแลต
เยื่อบุโพรงมดลูกที่เจริญผิด หรือช็อกโกแลตซีสต์เหล่านี้ อาจจะกระจายเกาะอยู่ตามอุ้งเชิงกราน ซึ่งก่อให้เกิดการอักเสบเรื้อรังจนเกิดพังผืดขึ้น อันเป็นสาเหตุหนึ่งของภาวะมีบุตรยาก นอกจากนี้ยังอาจจะแทรกตัวเข้าไปในชั้นกล้ามเนื้อของผนังมดลูก จนเกิดภาวะมดลูกโต (Adenomyosis) ทำให้เกิดอาการปวดประจำเดือน และเลือดประจำเดือนออกมากผิดปกติได้
สาเหตุการเกิดช็อกโกแลตซีสต์
ในปัจจุบันเชื่อว่า สาเหตุของโรคนี้เกิดจากเซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกนี้ไหลย้อนตามเลือดประจำเดือนเข้าไปในช่องท้อง และไปก่อตัวเจริญเติบโตอยู่ภายในช่องท้องโรคช็อกโกแลตซีสต์ จะขึ้นกับตำแหน่งที่เซลล์ไปเจริญเติบโตอยู่ โดยสามารถแยกพิจารณาตามตำแหน่งที่โรคไปเจริญเติบโตอยู่ดังนี้
- เยื่อบุช่องท้อง อุ้งเชิงกราน
- รังไข่
- มดลูก
- ท่อรังไข่
- ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ใหญ่
อาการโรค ช็อกโกแลตซีสต์
- ปวดประจำเดือนมากผิดปกติจนต้องใช้ยารักษา และอาการจะรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ
- ประจำเดือนออกมากผิดปกติ อาจมาเป็นลิ่มๆ ถ้ารุนแรงจะเกิดภาะซีดได้
- ปวดในช่องท้อง ท้องน้อย หรืออุ้งเชิงกราน
- อาการปวดต่างๆ เหล่านี้ มักจะรุนแรงขึ้นขณะที่มีประจำเดือน หรือช่วงก่อน/หลังมีประจำเดือน
- ในรายที่ช็อกโกแลตซีสต์เกาะที่รังไข่ อาจจะพบว่ามีก้อนในช่องท้องจากถุงน้ำรังไข่ที่โตขึ้น โดยอาจจะไม่มีอาการใดๆ แสดงออกมา
- ในรายที่เป็นโรคระยะรุนแรงจะมีพังผืดเกิดขึ้นจำนวนมาก หรือท่อนำไข่ถูกทำลายไป จากเซลล์เหล่านี้ และเข้าไปเกาะหรือฝังตัวในท่อนำไข่ ทำให้ผู้ป่วยมีปัญหามีบุตรยากได้ หรือถ้าพังผืดไปเกาะที่บริเวณท่อไต จะทำให้ไตบวมน้ำ หรือไตล้มเหลวได้
- ในกรณีเยื่อบุโพรงมดลูกหรือพังผืดไปเกาะที่ลำไส้ใหญ่ชนิดรุนแรงจะทำให้ถ่ายเป็นเลือดได้
การตรวจวินิจฉัยโรค ช็อกโกแลตซีสต์ หรือถุงน้ำรังไข่
แพทย์จะทำการซักประวัติ ตรวจภายใน และในกรณีที่แพทย์ไม่แน่ใจ แพทย์จะทำการอัลตราซาวนด์ ตรวจดูอวัยวะในอุ้งเชิงกราน และทำ MRI ซึ่งสามารถช่วยบอกความรุนแรงของโรคได้อย่างชัดเจน
อาคาร A ชั้น 3
